ارشمیدس

ارشمیدس بزرگترین یا دست کم یکی از بزرگترین پروردگان دانشگاه اسکندریه بود. در حدود 287 سال پیش از میلاد مسیح در سیراکوز پایتخت سیسیل چشم به دنیا گشود.

پدرش فئدیاس منجم و ریاضی دان بود. اندکی پس از آن که اقلیدس در دانشگاه اسکندریه به تدریس پرداخت ارشمیدس برای تحصیل به آنجا رفت. پس از تحصیل به سیراکوز بازگشت و تمام عمر را در آنجا بود. با کُنُن و دُری تیوس و اراتوستن ، دانشمندان اسکندری ، با مکاتبه ارتباط داشت.با آنکه دل به ریاضیات نظری دل سپرده بود، به ریاضیات عملی هم می پرداخت و به سال 212 پیش از میلاد که مارسلوس ، سردار رومی سیراکوز را محاصره کرده بود ، همه ی نبوغ فکری خود را در خدمت دفاع از شهر گذاشت و با اختراع سلاحهای دفاعی سهمگین دشمن نیرومند را درهم شکست و متواری ساخت.

 هیچ مطلب علمی در نظر او کوچک جلوه نمی کرد و با نهایت دقت به حل هر مسئله دل می داد. داستان تاج هییرون، پادشاه سیسیل که ارشمیدس نزدش تقرب بسیار داشت ، معروف است. پادشاه به زرگری فرمان دادتا تاجی از طلای ناب برایش بسازد. بعد به کار زرگر بدگمان شد و از ارشمیدس خواست راهی پیدا کند که بی خراب کردن تاج از درستی یا نادرستی زرگر مطمئن شود. هرچند ارشمیدس می دانست کهفلزات گوناگون وزن مخصوص متفاوت دارند ولی او تا آن لحظه این طور فکر می کرد کمجبور است تاج شاهی را ذوب کند، آن را به صورت شمش طلا قالب ریزی کند تا بتواند وزنآن را با شمش طلای نابی به همان اندازه مقایسه کند. اما در این روش تاج شاهی نیز ازبین می رفت، پس او مجبور بود راه دیگری برای این کار بیابد ارشمیدس در این باره می اندیشید تا وقتی که در خزانه ی حمام قانون فیزیکی « هر جسم در داخل هر مایع به اندازه ی وزن مایع هم حجمش سبک می شود» را کشف کرد. این کشف، که کلید حل مسئله بود، چنان دانشمند را مجذوب ساخت که برهنه از حمام دویدو در کوی و برزن میدوید و فریاد می کرد که « اورِکا» ، « اورِکا» یعنی « یافتم ، یافتم ».

ارشمیدس قدرت تمرکز بسیار داشت و وقتی که دقت خود را به حل مسئله ای معطوف می ساخت از آنچه در اطرافش می گذشت بی خبر می ماند. از این روی ، وقتی که رومیان از راه خشکی و به طور غیر مستقیم به جزیره ی سیسیل حمله بردند و در روزی که مردم در شهر در کار برگزاری یک جشن بزرگ مذهبی بودند شهر را گشودند، سربازی به ارشمیدس که مشغول حل مسئله ای بر روی ریگهای زمین بود، نزدیک شد. ارشمیدس که غرق دریای فکر بود متوجه نزدیک شدن او نشد و وقتی که سایه ی او را بر روی شکلی که روی ریگها کشیده بود دید از او خواست که دور شود و سایه اش را از سر او کم کند . سرباز رومی برآشفت  و شمشیر خود را در بدن دانشمند هفتادو پنچ ساله فرو برد و او را کشت.

اختراعات ارشمیدس بسیار است. در هندسه نسبت محیط دایره به قطر آن را به کمک خواص چند ضلعیهای محیطی و محاطی منتظم حساب کرد و وقتی که تا نود و شش ضلعی محاطی پیش رفت مقدار عدد پی را بین 7/22 و 71/223 به دست آورد . او همچنین توانست سطح و حجم جسمهاییمانند کره، استوانه و مخروط را حساب کند و روش نوینی برای اندازه گیری در دانشریاضی پدید آورد. دست آوردن اوکتابهایی درباره خصوصیات و روشهای اندازه گیری اشکال و احجام هندسی از قبیل مخروطمنحنی حلزونی و خط مارپیچ، سهمی، سطح کره و استوانه می دانست. علاوه بر آن اوقوانینی درباره سطح شیبدار، پیچ اهرم و مرکز ثقل کشف کرد.

همچنین برایاولین بار برخی از اصول مکانیک را به وضوح و دقت بیان کرد و قوانین اهرم را کشفکرد.
در سال 1906 ج.ل. هایبرگ مورخ دانشمند و متخصص تاریخ ریاضیات یونانی درشهر قسطنطنیه موفق به کشف مدرک باارزشی شد. این مدرک کتابی است به نام «قضایایمکانیک و روش آنها» که ارشمیدس برای دوست خود اراتوستن فرستاده بود. موضوع این کتابمقایسه حجم یا سطح نامعلوم شکلی با احجام و سطوح معلوم اشکال دیگر است که بوسیله آنارشمیدس موفق به تعیین نتایج مطلوب می شد. این روش یکی از عناوین افتخار ارشمیدساست که ما را مجاز می دارد که وی را به مفهوم صاحب فکر جدید و امروزی بدانیم، زیراوی چیز و هرچیزی را که استفاده از آن به نحوی ممکن بود به کار می برد تا بتواند بهمسائلی که ذهن او را مشغول می داشتند حمله ور گردد. دومین نکته ای که ما را مجاز میدارد که عنوان «متجدد» به ارشمیدس بدهیم روشهای محاسبه اوست. وی دو هزار سال قبل ازنیوتن و لایب نیتس موفق به اختراع حساب انتگرال شد و حتی در حل یکی از مسائل خویشنکته ای را به کار برد که می توان او را از پیش قدمان فکر ایجاد حساب دیفرانسیلدانست.

ارشمیدس ، نیوتن انگلیسی و گاوس آلمانی ، سه بزرگترین ریاضی دانان قرون و اعصار شناخته شده اند.